PNF - Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (torowanie nerwowo-mięśniowe)

PNF jest koncepcją posiadającą własną filozofię i zasady pracy z pacjentem. Podstawowym celem terapii jest praca nad funkcją, której chory potrzebuje. Siła mięśni, zakres ruchu - to, co jest ważne w tradycyjnym postępowaniu terapeutycznym, jest tylko środkiem do uzyskania celu jakim jest funkcja. Jakże często zapominamy o tym w naszej codziennej praktyce. Koncepcja ta zaleca postrzeganie chorego w sposób całościowy, wykorzystując do terapii silne i zdrowe regiony ciała. Umożliwia to pełne wykorzystanie rezerw tkwiących w organizmie, motywuje do dalszego działania, a co najważniejsze zapewnia bezbolesną pracę, bez traumatyzujących psychicznie i fizycznie doznań. Chory powinien być partnerem fizjoterapeuty, określającym zakres i granice działania. To on ustala cele terapii. Terapeuta ma w tym wypadku rolę doradczą. Dzięki takiemu podejściu chory nawet z dużą dysfunkcją zachowuje dobrą motywację i jest pozytywnie nastawiony do współpracy z terapeutą.

Celem metody PNF jest ponowna nauka (tzw. reedukacja) lub odtworzenie konkretnej funkcji ruchowej, utraconej w wyniku choroby. Jest to kompleksowa terapia, oparta o najnowszą wiedzę i osiągnięcia z dziedziny neurofizjologii.
Metoda PNF znajduje zastosowanie w bardzo wielu jednostkach chorobowych, głównie z dziedziny neurologii i ortopedii. - Leczenie ukierunkowane jest na odzyskanie utraconej w wyniku procesu chorobowego funkcji ruchowej

1. Badanie:

ocena zaburzeń na poziomie aktywności ruchowej dnia codziennego oraz stopnia samodzielności w wykonywaniu różnych czynności dnia codziennego
wstępna hipoteza przyczyny zaburzenia danej funkcji ruchowej
ocena dolegliwości bólowych pacjenta, miejsce ich występowania, stopień odczuwania bólu, jego charakter oraz wpływ na istniejące ograniczenia aktywności dnia codziennego: pracy, sportu oraz najprostszych czynności ruchowych
wizualna i palpacyjna ocenie poszczególnych kwadrantów ciała pacjenta
badanie funkcjonalne poprzez terapię próbną, ocena możliwości ruchowych pacjenta, na podstawie poszczególnych faz kontroli motorycznej pacjenta (mobilność, stabilność, mobilność na stabilność, zręczność)
badanie stereotypu chodu pacjenta, uwzględniające każdą fazę i podfazę chodu, podzielonego na cykl, na potrzebę badania
określenie głównego problemu funkcjonalnego pacjenta, który stanowi kryterium doboru efektywnego programu rehabilitacji oraz wyznacza główny cel - reedukacje zaburzonej funkcji ruchowej
wyznaczeni tzw. krótkich celów rehabilitacji oraz informacja dla pacjenta na temat planów terapii, celów dalszych i jej przebiegu
testy na problem funkcjonalny pacjenta, powtarzane na kolejnych wizytach, które dają fizjoterapeucie nie tylko ogólny obraz na zaburzoną funkcję, ale przede wszystkim możliwość oceny postępów pacjenta po każdej jednej wizycie i na tej podstawie wprowadzenia efektywnej korekty programu rehabilitacji. Dla pacjenta stanowią obiektywne i namacalne źródło informacji o aktualnych postępach w terapii
uwzględnienie wszelkich przeciwwskazań lekarskich odnośnie rehabilitacji

Fizjoterapeuta na podstawie przeprowadzonego badania, potrafi:

określić zaburzoną strukturę
postawić hipotezę na przyczynę aktualnego problemu funkcjonalnego, która zostaje podparta odpowiednim testem

2. Opis metody:

Program rehabilitacji, ustalany jest na podstawie badania i dobrany jest indywidualnie do aktualnych możliwości pacjenta. Fizjoterapeuta posiada bogaty wachlarz technik, umożliwiający mu dobranie możliwie efektywnej formy ćwiczeń.
Metoda PNF, to przede wszystkim filozofia, czyli pewien ogół zasad pracy z pacjentem, który umożliwia efektywne osiągnięcie celu - powrotu do zdrowia.

Ćwiczenia są zawsze bezbolesne
Fizjoterapeuta wykorzystuje pewne mechanizmy neurofizjologiczne (irradiacja, wzmocnienie) w celu poprawy zaburzonej funkcji danego odcinka ciała
Rehabilitacja ukierunkowana jest na leczenie konkretnej zaburzonej funkcji a nie tylko struktury, dlatego pacjent uczy się najbardziej potrzebnych dla niego czynności dnia codziennego
Ćwiczenia odbywają się w wielu często zmieniających się pozycjach wyjściowych, terapia jest ciekawa, urozmaicona
Pacjent bierze czynny udział w procesie rehabilitacyjnym również poprzez udział w wyznaczaniu tzw. krótkich celów terapii oraz poprzez intensywny plan ćwiczeń domowych
Każda rehabilitacja przynosi konkretny rezultat, udokumentowany testem na problem funkcjonalny. Dzięki temu fizjoterapeuta na bieżąco kontroluje i optymalizuje plan rehabilitacji

3. Wskazania:

Wskazania do terapii z wykorzystaniem elementów metody PNF, są następujące:

NEUROLOGIA:

przebyte incydenty naczyniowe Ośrodkowego Układu Nerwowego w postaci udarów niedokrwiennych oraz krwotocznych mózgu
wszelkie chororoby powodujące zaburzenia w utrzymywaniu równowagi
wszelki choroby powodujące upośledzenie stereotypu chodu
stwardnienie rozsiane (SM), choroba Parkinsona

ORTOPEDIA:

pooperacyjni, u których występują zaburzenia funkcji mięśni w postaci deficytu masy oraz siły mięśniowej
choroby mięśni szkieletowych (m.in. dystrofie, zaburzenia metaboliczne, zmiany zapalne)
złamania tkanki kostnej
uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: mięśni, ścięgien, więzadeł, torebek stawowych
zaburzenia tzw. propriocepcji jako następstwo doznanego urazu tkanek miękkich
zaburzenia prawidłowej postawy - reedukacja posturalna
bóle kręgosłupa segmentu szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowo - krzyżowego
neuralgie nerwu trójdzielnego oraz twarzowego
zaburzenia funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja)
leczenie stawów hypermobilinych - stabilizacje stawów kręgosłupa oraz kończyn
inne

Uwzględnienie podczas planowania terapii potrzeb ruchowych i problemów zgłaszanych przez chorego przynosi wiele korzyści i czyni z PNF metodę przyjazną dla pacjenta :

pozytywne rozpoczęcie terapii ( z dala od faktycznego miejsca dysfunkcji ) buduje w chorym, pomimo świadomości uszkodzenia, wiarę we własne siły i powodzenie ćwiczeń, stymulując do mobilizacji rezerw tkwiących w jego organizmie bez obawy o wystąpienie bólu
jasno określone, osiągalne cele wpływają na pełną świadomość pacjenta podczas zabiegu
PNF znajduje funkcjonalne rozwiązania dla problemów ruchowych dnia codziennego pacjenta
wyjaśniając zasady wykonywania poszczególnych aktywności, chroni pacjenta przed samoistną, patologiczną kompensacją
uczy zmian pozycji oraz ruchów globalnych (np. poruszania się w obrębie łóżka, przesiadania się z wózka na toaletę), jakie wszyscy wykonujemy w życiu codziennym
ze względu na sumowanie się podczas terapii wielu bodęców odbieranych przez pacjenta stanowi silną stymulację polisensoryczną (w ćwiczeniach aktywizowany jest wzrok, słuch, receptory dotyku, równowagi, czucia głębokiego i wiele innych.