Celem metody PNF jest ponowna nauka (tzw. reedukacja) lub odtworzenie konkretnej funkcji ruchowej, utraconej w wyniku choroby. Jest to kompleksowa terapia, oparta o najnowszą wiedzę i osiągnięcia z dziedziny neurofizjologii.

PNF jest koncepcją posiadającą własną filozofię i zasady pracy z pacjentem. Podstawowym celem terapii jest praca nad funkcją, której chory potrzebuje. Siła mięśni, zakres ruchu - to, co jest ważne w tradycyjnym postępowaniu terapeutycznym, jest tylko środkiem do uzyskania celu jakim jest funkcja. Jakże często zapominamy o tym w naszej codziennej praktyce. Koncepcja ta zaleca postrzeganie chorego w sposób całościowy, wykorzystując do terapii silne i zdrowe regiony ciała. Umożliwia to pełne wykorzystanie rezerw tkwiących w organizmie, motywuje do dalszego działania, a co najważniejsze zapewnia bezbolesną pracę, bez traumatyzujących psychicznie i fizycznie doznań. Chory powinien być partnerem fizjoterapeuty, określającym zakres i granice działania. To on ustala cele terapii. Terapeuta ma w tym wypadku rolę doradczą. Dzięki takiemu podejściu chory nawet z dużą dysfunkcją zachowuje dobrą motywację i jest pozytywnie nastawiony do współpracy z terapeutą.

Metoda PNF znajduje zastosowanie w bardzo wielu jednostkach chorobowych, głównie z dziedziny neurologii i ortopedii. Leczenie ukierunkowane jest na odzyskanie utraconej w wyniku procesu chorobowego funkcji ruchowej.

1.Badanie:

- Ocena zaburzeń na poziomie aktywności ruchowej dnia codziennego oraz stopnia samodzielności w wykonywaniu różnych czynności dnia codziennego wstępna hipoteza przyczyny zaburzenia danej funkcji ruchowej,
- Ocena dolegliwości bólowych pacjenta, miejsce ich występowania, stopień odczuwania bólu, jego charakter oraz wpływ na istniejące ograniczenia aktywności dnia codziennego: pracy, sportu oraz najprostszych czynności ruchowych,
- Wizualna i palpacyjna ocenie poszczególnych kwadrantów ciała pacjenta,
- Badanie funkcjonalne poprzez terapię próbną, ocena możliwości ruchowych pacjenta, na podstawie poszczególnych faz kontroli motorycznej pacjenta (mobilność, stabilność, mobilność na stabilność, zręczność),
- Badanie stereotypu chodu pacjenta, uwzględniające każdą fazę i podfazę chodu, podzielonego na cykl, na potrzebę badania,
- Określenie głównego problemu funkcjonalnego pacjenta, który stanowi kryterium doboru efektywnego programu rehabilitacji oraz wyznacza główny cel - reedukacje zaburzonej funkcji ruchowej,
- Wyznaczenie tzw. krótkich celów rehabilitacji oraz informacja dla pacjenta na temat planów terapii, celów dalszych i jej przebiegu,
- Testy na problem funkcjonalny pacjenta, powtarzane na kolejnych wizytach, które dają fizjoterapeucie nie tylko ogólny obraz na zaburzoną funkcję, ale przede wszystkim możliwość oceny postępów pacjenta po każdej jednej wizycie i na tej podstawie wprowadzenia efektywnej korekty programu rehabilitacji. Dla pacjenta stanowią obiektywne i namacalne źródło informacji o aktualnych postępach w terapii,
- Uwzględnienie wszelkich przeciwwskazań lekarskich odnośnie rehabilitacji.

Fizjoterapeuta na podstawie przeprowadzonego badania, potrafi:
- Określić zaburzoną strukturę,
- Postawić hipotezę na przyczynę aktualnego problemu funkcjonalnego, która zostaje podparta odpowiednim testem.

2. Opis metody:

Program rehabilitacji, ustalany jest na podstawie badania i dobrany jest indywidualnie do aktualnych możliwości pacjenta. Fizjoterapeuta posiada bogaty wachlarz technik, umożliwiający mu dobranie możliwie efektywnej formy ćwiczeń.Metoda PNF, to przede wszystkim filozofia, czyli pewien ogół zasad pracy z pacjentem, który umożliwia efektywne osiągnięcie celu - powrotu do zdrowia.

Ćwiczenia są zawsze bezbolesne. Fizjoterapeuta wykorzystuje pewne mechanizmy neurofizjologiczne (irradiacja, wzmocnienie) w celu poprawy zaburzonej funkcji danego odcinka ciała. Rehabilitacja ukierunkowana jest na leczenie konkretnej zaburzonej funkcji a nie tylko struktury, dlatego pacjent uczy się najbardziej potrzebnych dla niego czynności dnia codziennego. Ćwiczenia odbywają się w wielu często zmieniających się pozycjach wyjściowych, terapia jest ciekawa i urozmaicona. Pacjent bierze czynny udział w procesie rehabilitacyjnym również poprzez udział w wyznaczaniu tzw. krótkich celów terapii oraz poprzez intensywny plan ćwiczeń domowych. Każda rehabilitacja przynosi konkretny rezultat, udokumentowany testem na problem funkcjonalny. Dzięki temu fizjoterapeuta na bieżąco kontroluje i optymalizuje plan rehabilitacji.

3. Wskazania:

Wskazania do terapii z wykorzystaniem elementów metody PNF, są następujące:

NEUROLOGIA:

- przebyte incydenty naczyniowe Ośrodkowego Układu Nerwowego w postaci udarów niedokrwiennych oraz krwotocznych mózgu,
- wszelkie choroby powodujące zaburzenia w utrzymywaniu równowagi,
- wszelki choroby powodujące upośledzenie stereotypu chodu,
- stwardnienie rozsiane (SM), choroba Parkinsona.

ORTOPEDIA:

- pooperacyjni, u których występują zaburzenia funkcji mięśni w postaci deficytu masy oraz siły mięśniowej,
- choroby mięśni szkieletowych (m.in. dystrofie, zaburzenia metaboliczne, zmiany zapalne),
- złamania tkanki kostnej,
- uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: mięśni, ścięgien, więzadeł, torebek stawowych,
- zaburzenia tzw. propriocepcji jako następstwo doznanego urazu tkanek miękkich,
- zaburzenia prawidłowej postawy - reedukacja posturalna,
- bóle kręgosłupa segmentu szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowo - krzyżowego,
- neuralgie nerwu trójdzielnego oraz twarzowego,
- zaburzenia funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja),
- leczenie stawów hypermobilinych - stabilizacje stawów kręgosłupa oraz kończyn,
- inne.

Uwzględnienie podczas planowania terapii potrzeb ruchowych i problemów zgłaszanych przez chorego przynosi wiele korzyści i czyni z PNF metodę przyjazną dla pacjenta:
- pozytywne rozpoczęcie terapii (z dala od faktycznego miejsca dysfunkcji) buduje w chorym, pomimo świadomości uszkodzenia, wiarę we własne siły i powodzenie ćwiczeń, stymulując do mobilizacji rezerw tkwiących w jego organizmie bez obawy o wystąpienie bólu,
- jasno określone, osiągalne cele wpływają na pełną świadomość pacjenta podczas zabiegu,
- PNF znajduje funkcjonalne rozwiązania dla problemów ruchowych dnia codziennego pacjenta,
- wyjaśniając zasady wykonywania poszczególnych aktywności, chroni pacjenta przed samoistną, patologiczną kompensacją,
- uczy zmian pozycji oraz ruchów globalnych (np. poruszania się w obrębie łóżka, przesiadania się z wózka na toaletę), jakie wszyscy wykonujemy w życiu codziennym,
- ze względu na sumowanie się podczas terapii wielu bodźców odbieranych przez pacjenta stanowi silną stymulację polisensoryczną (w ćwiczeniach aktywizowany jest wzrok, słuch, receptory dotyku, równowagi, czucia głębokiego i wiele innych.